Mozes helpt!

Mozes in San Pietro in Vincoli

Ik ben boos! Heel boos!! En verdrietig! Teleurgesteld! Wanhopig zelfs! Er zijn van die momenten dat je zo boos bent dat je niet weet wat je moet doen. Dat is het moment dat je Mozes nodig hebt. Mozes helpt, echt!

Eenzame Mozes

Mozes staat (of liever gezegd zit) in de kerk van San Pietro in Vincoli. Dagelijks kijken honderden toeristen in zijn ogen, wordt ie verblind door flashlicht van de camera’s. Als je een euro in de machine gooit kun je ´m nog beter zien. Ze blijven op veilige afstand, gedwongen door het touw, maar misschien voelen ze zich onwillekeurig ook gegeneerd door zijn bijna tastbare emotie. Dat is vaak zo: als je heel erg geëmotioneerd bent, kijken mensen weg.

Arme ziel, hij wil weglopen maar kan niet. Hij zit daar maar, die gigant, voor eeuwig gevangen in twijfel en frustratie. Niemand die een arm over zijn schouder legt of een hart onder de riem steekt. Eenzaam. Wie heel boos is, is heel eenzaam.

Mozes kennen we allemaal

Mozes is in zo’n verwarde toestand omdat hij ziet dat zijn uitverkoren volk rond het Gouden Kalf danst, in plaats van met de Grote Dingen Des Levens bezig te zijn. Alsof het om hen gaat! Alsof hij niet helemaal naar boven op de berg is geklauterd om de grootste, de belangrijkste, en de gewichtigste Waarheid op te halen. Hoe vaak kun je boosheid niet terugbrengen tot het gevoel dat je genegeerd wordt, niet gezien, niet gehoord, niet begrepen? Kinderen stampvoeten, echtgenotes gooien het serviesgoed, werknemers staken. Wat dat betreft kennen we Mozes allemaal.

Juist dit beeld van Mozes maakt duidelijk dat boosheid niet zomaar één dimensie heeft, één kleur, één gevoel. Vaak vraag ik aan de gasten: wat denk je dat hij voelt, wat gebeurt er? Welke uitdrukking is er in zijn ogen, in zijn lichaam? Welke beweging maakt hij?

Het aantal verschillende antwoorden is verrassend. Iedereen ziet er een ander aspect in: alles tussen kracht en machteloosheid.

Hij wil zich verontwaardigd afkeren en weglopenMozes in San Pietro in Vincoli

Hij gelooft zijn eigen ogen niet

Hij is even de weg kwijt

Hij is heel erg verdrietig

Hij minacht het volk

Hij is gekweld en vertoornd

Hij ziet het niet meer zitten

Hij zakt in elkaar, de bodem valt even weg

Hij beheerst zichzelf met kracht

Hij wil opstaan om ze met die platen op hun hoofd te timmeren

Hij balt zijn vuist om uit te halen

Hij heeft er pijn in zijn buik van.

Boosheid uit zich ook in het lichaam: pijn in je buik, gespannen spieren, je haren uitrukken. Die spanning in het lichaam zie je letterlijk in dit beeld: in de lichte gedraaide houding van de torso, in Mozes´ tenen die zich op de grond afzetten, de spanning in zijn gespierde armen, de frons in zijn voorhoofd.

Michelangelo´s boosheid

Michelangelo zal ook pijn in zijn buik hebben gehad van dit beeld. Boos op paus Julius II Della Rovere, die te vroeg was gestorven. Julius II die hem had gedwongen om het plafond van de Sixtijnse Kapel te schilderen in plaats van lekker aan Mozes te beitelen. Mozes en een hele cast aan heiligen, 47 in getal, zouden een plaats krijgen op het enorme mausoleum dat Julius voor zichzelf in gedachten had.

Boos op de collega’s die hem dwars zaten op zijn lievelingsproject. Boos op de erfgenamen Della Rovere die hadden besloten de opdracht voor het megalomane grafmonument van hun moeilijke oom maar half door te zetten. ‘De vloek van het graf’ zei hij er zelf over. Het beeld van Mozes is één van de weinige geplande beelden die daadwerkelijk is gerealiseerd. Het is uiteindelijk in de familiekerk van de Della Rovere’s (familie Eik) terecht gekomen, in 1545.

Boos ook op het beeld zelf, dat zo levensecht leek maar toch niet wilde spreken… Eigenlijk was hij boos op zichzelf. De schepper is boos op zijn evenbeeld. (Het gezicht van Moses zou trekken vertonen van Michelangelo.) Maar hoe destructief is het om boos te zijn op jezelf? En in het geval van deze Mozes van Michelangelo: hoe zinloos…?

De knipoog van Mozes

Mozes in San Pietro in VincoliNa enkele minuten – de tijd van de verlichting – hebben de mensen het vaak wel gezien. Blije toeristen, niet geraakt door het intense drama wat zich hier afspeelt. Ook ik onttrek me aan de sterke energie van het beeld, waarbij alle andere beelden in de omgeving in het niet verdwijnen. Boosheid is ook Kracht. Daar kun je je aan laven. Dat geeft ook energie om door te gaan! En om weg te lopen… Hij kan dan wel niet bewegen, ik kan dat wel… ik kan een ander gezichtspunt kiezen. Bekijk het eens van een andere kant… een goede tip voor boosheid!

Ik loop even om en kijk van om de hoek: daar zie ik Mozes in de ogen. En jawel… hij knipoogt terug! Ik weet het zeker! Het is allemaal maar show… en het heeft effect!

Met Mozes kwam het goed. Hij overwint zijn eerste woede en teleurstelling, geeft niet op, verzamelt zijn krachten en probeert het nog eens. En de tweede keer heeft hij succes: hij vestigt zich opnieuw als leider.

Lachend loop ik langs de skeletten de kerk uit, het zonlicht in. Krachtig, hoopvol en mild gestemd. Want ja: Je kunt niet eeuwig boos blijven.

Mozes ook eens aanschouwen of voelen? Dat kan dagelijks in de San Pietro in Vincoli.

Adres: Piazza San Pietro in Vincoli 4A (nabij het Colosseum)

Open: 09.00-12.30 en 15.30-19.00 uur (okt-maart: tot 18.30 uur)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.