De bruid en de dood

‘Nog ietsje naar rechts! Ja zo!’ De fotograaf positioneert het bruidspaar voor een mooi portret tegen de achtergrond van het symbool van Rome bij uitstek: … het Colosseum. Waarom zou je je zo’n romantisch moment willen vastleggen tegen dit decor? Het is na al die eeuwen tenslotte nog maar een ruïne, met een dubieus verleden.

Het bruidspaar heeft veel bekijks op deze toeristische plek: een nep-gladiator maakt gewillig plaats, een nieuwsgierige groep grijze hoofden met kastjes op hun buik blijft even staan en een klein blond meisje met haar ouders kijkt verlangend naar het tafereel, de aandacht even afgeleid van die enorme molshoop van steen en marmer beneden.

’s Werelds grootste arena is in de loop van de eeuwen ingestort door aardbevingen en branden, de mooiste delen zijn gestript, het marmer is hergebruikt (heel Rome is gebouwd met marmer van het Colosseum), er is in gewoond, gewerkt en gevochten, en er waarden geesten rond. Maar als je beneden staat, torent de muur nog steeds overweldigend boven je uit en ben je slechts een kleine mier in het gewoel. Het ritme van de bogen en pilasters is streng, zonder ophouden, zonder genade. Er is niks lieflijks aan. Dit is geen plek voor nuances, voor schoonheid, voor liefde. Hier moet je je klein voelen, nietig, overgeleverd en machteloos. Dit was een plek die de macht van de Romeinen moest uitstralen en dat nog steeds doet. Macht over leven en dood.

Colosseum als Theater van de Dood

Als ik het Colosseum zie, denk ik aan dood, aan bloed, aan wreedheid. Ik hoor gevangenen in doodsangst schreeuwen, de wilde beesten brullen, het beuken van staal op staal en het gehuil van de bloeddorstige menigte.

Of het nu ging om een leuke slachtpartij van wilde beesten of de live executies van ter dood veroordeelden: het moest entertaining zijn. Wie in de arena moest sterven, was slechts een theaterattribuut, een figurant, een decorstuk in dit theater van de dood. Naakte veroordeelden werden zonder wapens of bescherming de arenavloer opgestuurd, om een angstige en hongerige tijger, leeuw, beer, wild zwijn of een roedel honden tot voedsel te dienen. Ze werden aan de voeten aan opgejaagde paarden of stieren gebonden, of gekleed in een ontvlambare tuniek in brand gestoken. Ingesmeerd met bloed en vastgebonden op een paal werd de gevangene de arenavloer opgerold door een assistent. Dat baantje  kan trouwens ook niet altijd zo prettig zijn geweest: er werd er natuurlijk wel eens eentje gepakt.

Slachthuis van gladiatoren

Het hoogtepunt van de show waren de man tegen man gevechten van de beroemde gladiatoren. Gladiatoren vochten echt niet altijd op leven en dood, laat dat misverstand direct de wereld uit geholpen worden. Daar was een gladiator veel te duur voor… hij moest kleding hebben, huisvesting, wapens, training en je kon er op gokken. Maar een beetje bloed moest er toch wel vloeien tijdens het gevecht, anders was het niet leuk.. De Romeinen waardeerden vechtlust, kracht, doodsverachting, gevoel voor show, doorvechten als je arm eraf ligt.. Wie een goed gevecht gaf, kon hopen op een vrije aftocht. Maar wilde de keizer echt uitpakken, of was het publiek niet tevreden.. dan werd een gladiator die had verloren onmiddellijk afgemaakt. It’s all entertainment folks! 5000 gladiatoren gingen er doorheen, alleen al tijdens de openingsspelen in 79 n. Chr.

Uiteindelijk was het Colosseum een slachthuis, een executiefabriek, een plek waar bloed en vermaak aan elkaar werden verbonden: en de Romeinen hebben de twijfelachtige eer deze combinatie te hebben uitgevonden.

Colosseum: Theater van de Toerist

Hoe beleeft de moderne bezoeker het bloedige verleden van ’s werelds grootste antieke arena? Tegenwoordig wil men het Colosseum zien als een sportstadion. Verhalen over de gladiatoren worden anekdotes over de vedetten uit een voorbije wereld. Het bloedvergieten wordt bezien zoals men een aflevering van CSI of Bones bekijkt. Bezoekers lezen er nu de intelligentie en de organisatorische vermogens van de Romeinen aan af. Een gast zei met verwondering in zijn stem: ‘Je voelt je je letterlijk omgeven door zoveel eeuwen geschiedenis, van de goede en de slechte dingen, vanaf het begin van onze beschaving.’ En dat is een groot goed: dat mensen zich door het bezoek aan een dergelijk monument onderdeel voelen van de geschiedenis.

Daar maak je dan, in onze hedendaagse cultuur, een plaatje van. Nog steeds is het Colosseum een theater: maar nu voor de toeristische mens. De selfiesticks zijn dan wel verboden maar bijna iedere bezoeker maakt een foto van zichzelf in dit decor. In een kekke houding met het slagveld op de achtergrond. Het ‘I was there too’-gevoel. Ich bin ein gladiator.. Nous sommes des gladiateurs..

Icoon van de Eeuwigheid

Waarom dan toch die romantische bruidsfoto? Opeens begint het me te dagen. Het gaat niet om wat het was , maar om wat het is! Niet om de dood, maar om het leven! Het Eeuwige Leven wel te verstaan! Het Colosseum is het symbool bij uitstek, een icoon, voor niks minder dan de Eeuwige Stad. Niet voor niks zeggen de Romeinen: zolang het Colosseum bestaat, zal Rome bestaan, en zolang Rome bestaat zal de wereld bestaan.. En ook onze liefde! Het Colosseum is als een symbool voor het eeuwigdurende, het onverwoestbare. Een gigantische uitdaging aan de Tijd. Kreupel, verminkt, half ingestort, geplunderd, verkracht, gestript, tandeloos en leeg: maar het staat er nog steeds. Een bruidsfoto maken voor die enorme oude stenenhoop die het Colosseum heet, geeft blijk van een onverwoestbaar vertrouwen in de toekomst. Het is zeker dat er in die toekomst krasjes en deukjes zullen komen, ook al geloven de gelieven dit nog niet. Maar dat betekent niet dat je ten onder gaat.

Als bruid en bruidegom weglopen, moet ze de lange jurk even optillen. Ik zie dat die aan de onderkant al wat groezelig is geworden van het Romeinse straatvuil. De eerste tekenen van aantasting.. Maar ze kan er niet mee zitten: dit is hun moment, de tijd staat even stil in de Eeuwige Stad.